Қазақстандағы бұл сала елдегі маңызды салалардың бірі болып табылады, жыл сайын азаматтардан мемлекеттік органдарға тұтынушылық даулар бойынша 40 мыңға жуық өтініш келіп түседі.
Өз өмірінде тауарларды сатып алу кезінде немесе қызмет көрсету саласында алдауға тап болмайтын бірде-бір адам жоқ шығар: есеп айырысу, орындалмаған келісімшарттық міндеттемелер, сатып алу сапасына қанағаттанбау, алаяқтық мәселелері қоғмды жиі кездеседі.
Елдің 2 миллионнан астам тұрғындары өздерінің тұтыну құқығына нұқсан келтіретінін айтады. Сарапшылар проблемалардың себептерін халық арасындағы заңдарды нашар білу, тараптардың жанжалдарды шешудің күрделі және айқын емес құрылымы және мемлекеттік және сот органдарының жүктемесі деп атайды.
Алматы облысының сауда және тұтынушылардың құқықтарын қорғау департаменті тұтынушылардың құқықтарын қорғау саласындағы мемлекеттік саясатты іске асыруды қамтамасыз ету жөніндегі мемлекеттік органдардың қызметін салааралық үйлестіруді, осы саладағы заңнаманың сақталуын бақылауды жүзеге асырады, тұтынушылардың өтініштерін қарайды. Сондай-ақ, сол мәселе бойынша оннан астам тұтынушының құқықтары мен заңды мүдделері бұзылған жағдайларда тұтынушылардың белгісіз тобының құқықтарын қорғау мәселелері бойынша сотқа жүгінеді. Сондай-ақ, ақпараттандыру, кеңес беру, тұтынушылардың құқықтық сауаттылығын арттыру жұмыстары бар.
2023 жылдың басынан бастап Департаментпен тұтынушылардың 177 өтініші қаралды. Оның ішінде жазбаша нысанда — 117 өтініш, телефон арқылы – 50 және жеке қабылдауда — 10 өтініш түсті. Тұтынушыларға ақшалай қайтарым сомасы 4 миллион 200 мың теңгеден асты. Көбінесе тұтынушылардың сапасыз тауарларын айырбастау және қайтару құқықтары бұзылды.
Келіп түскен өтініштерді талдаудан облыста көбінесе бөлшек саудада тұтынушылардың құқықтары бұзылады. Жалпы, халықты сапасыз тауарларды сатып алу, тауарды айырбастау және қайтару, тұрмыстық қызметтерді сапасыз ұсыну, жиһаз, терезелер мен есіктерді дайындау және жөндеу, электрондық сауда саласында, тауардың мәлімделген қасиеттерге сәйкес келмеуі, уақтылы жеткізілмеуі, билеттерді қайтару кезінде ақшалай қаражатты қайтарудан бас тарту, сондай-ақ, сотқа дейінгі реттеу тәсілдері кезінде туындайтын мәселелер көбірек алаңдатады.
Биылғы жылы жаңа заң қабылданып, тұтынушылардың құқықтары жөніндегі Омбудсмен институты енгізіледі деп күтілуде.
Бүгінгі таңда e-Tutynushy шағымдарды қабылдаудың бірыңғай ақпараттық жүйесі жұмыс істейді. Ол қазақстандықтардың шағымдарын қабылдау және қарау процесін автоматтандыруға, оларды жүйелеуге және тұтынушылардың құқықтарын қорғау жүйесінің барлық деңгейлерінде тіркеуге арналған. Ыңғайлы болу үшін жүйеде даудың мәніне және қызмет көрсету саласына байланысты шағымдардың стандартты нысандары орналастырылған. Жаңа цифрлық шындық жағдайында шағымдарды беру және қарау процесін автоматтандыру кезең-кезеңімен дауларды жедел шешудің ауқымды онлайн-платформасына айналады.
