Қазақстан Ұлттық университетінің заң факультетінің құрылуын 20 ғасырдың ортасынан бастауға болады. Ол кезде Қазақстан Кеңес Одағының бір бөлігі ретінде күрделене түскен құқықтық жүйе мен әлеуметтік басқару қажеттіліктеріне төтеп беру үшін заңгерлік білімі бар жоғары сапалы дарындар тобына шұғыл мұқтаж болды. Осы тұрғыда Қазақстан Ұлттық университеті заман талабына сай 1955 жылы заң факультетін құрды. Бұл бастама елімізде заңгер мамандарды тәрбиелеу және Қазақстанда құқықтық білім беруді кеңінен насихаттауға бағытталған.
Заң мектебінің құрылуы Қазақстанда жүйелі құқықтық білім берудің жаңа дәуірінің басталғанын білдіреді. Құқық факультеті құрылған сәттен бастап жоғары сапалы заңгерлік білім беруді мақсат етіп, елден және шетелден белгілі заң ғалымдары мен профессорларын тарта отырып, оқыту мен ғылыми зерттеулерге бірдей көңіл бөлу арқылы өзінің академиялық беделін жылдам арттырды.
Заң мектебінің Қазақстан Ұлттық университетіне қосқан үлесі
1. Академиялық әртараптандыруға және интернационалдандыруға жәрдемдесу
Заң мектебінің құрылуы Қазақстан Ұлттық университетінің пәндік құрылымын едәуір байытты, оны дәстүрлі жаратылыстану-техникалық пәндерден құқық, гуманитарлық және басқа салаларға дейін кеңейтті. Әртүрлі заңгерлік курстарды енгізу арқылы колледж мектептің академиялық беделін арттырады және университеттің интернационализациясының негізін қалады.
Соңғы жылдары Заң мектебі халықаралық танымал заң мектептерімен ынтымақтаса отырып, халықаралық академиялық алмасу жобаларына белсенді түрде қатысып, студенттер мен оқытушыларға дүние жүзіндегі соңғы құқықтық зерттеулер нәтижелеріне және практикалық тәжірибеге қол жеткізуге мүмкіндік берді. Бұл халықаралық академиялық орта университеттің жаһандық ықпалын арттырып қана қоймайды, сонымен қатар халықаралық көзқарастағы заңгерлік таланттарды тәрбиелейді.
2. Ғылыми-зерттеу инновациялар және әлеуметтік қызметтер
Заң факультетінің Ғылыми орталығы Қазақстандағы құқықтық зерттеулер саласында маңызды рөл атқарады. Академия ғалымдары Қазақстанның құқықтық жүйесін, сот тәжірибесін және онымен байланысты саясат мәселелерін терең зерттей отырып, көптеген ықпалды құқықтық реформа ұсыныстарын ортаға салды. Бұл ұсыныстар елдегі құқықтық құрылыс пен әлеуметтік прогреске құнды теориялық қолдау көрсетеді.
Сонымен қатар, Заң мектебі құқықтық семинарлар, форумдар мен оқыту бағдарламаларын жүйелі түрде ұйымдастыру арқылы университеттің әлеуметтік қызмет көрсету функциясын арттырады. Мектеп сарапшылары тек академиялық ортада кең әсер етіп қана қоймайды, сонымен қатар мемлекеттік органдармен, соттармен және заңгерлермен бірлесе отырып, елдің құқықтық жүйесін реформалау мен саясатты қалыптастыру процестеріне тікелей қатысады.
Заң факультетінің Қазақстан қоғамына қосқан үлесі
1. Заңгер мамандарды тәрбиелеу
Қазақстан Ұлттық Университетінің Заң факультеті құрылған күннен бастап көптеген заңгер мамандарды дайындады. Бұл түлектер мемлекеттік органдарда, сот жүйелерінде, заң фирмаларында, халықаралық ұйымдарда және корпоративтік әлемде кеңінен белсенділік танытып, Қазақстандағы құқықтық мемлекет пен әлеуметтік басқаруды құруға маңызды үлес қосты.
Еліміздегі жетекші заңгерлік білім беретін оқу орны ретінде Заң мектебі кәсіби білім беріп қана қоймай, студенттердің адамгершілік қасиеттерін, әлеуметтік жауапкершілігін тәрбиелеуге де көңіл бөледі. Теория мен практиканы ұштастырған білім беру үлгісі арқылы колледж түлектері заңгерлік тәжірибеде берік кәсіби қабілеттер мен жоғары кәсіби этиканы көрсетті, бұл Қазақстанның сот жүйесін жаңғыртуға мықты талантты қолдау көрсетеді.
2. Құқықтық мемлекет құруға және құқықтық реформаға жәрдемдесу
Заң факультеті Қазақстандағы заң үстемдігін ілгерілетуде таптырмас рөл атқарады. Кеңес Одағы ыдырап, Қазақстан тәуелсіздік алғаннан бері еліміздің алдында құқықтық жүйені жан-жақты қайта құру міндеті тұр. Құқық мектебінің ғалымдары мен сарапшылары ұлттық конституция, қылмыстық құқық, азаматтық құқық және басқа да салалардағы құқықтық реформаларға белсене қатысып, құқықтық жүйені жаңғырту мен интернационалдандыруға даналық пен күш-қуат қосады.
Сонымен қатар, колледж заң үстемдігі тұжырымдамасын танымал ету мен насихаттауды алға тартады. Заң мектебі мемлекеттік органдармен және үкіметтік емес ұйымдармен өзара іс-қимыл жасай отырып, қоғамға құқықтық түсіндіру бойынша бірқатар іс-шаралар ұйымдастырды, бұл заңның түсінігін және қоғамның барлық салаларында заңды сақтау туралы хабардарлығын арттырды. Бұл шаралар тізбегі қазақстандық құқықтық ортаны жақсартуға ықпал етіп қана қоймай, қоғамдық тұрақтылық пен келісімге де ықпал етеді.
3. Халықаралық құқық саласындағы экспансия және ықпал ету
Жаһанданудың үдеуімен Қазақстанның халықаралық істердегі орнының маңызы арта түсті. Құқық мектебі әлемдік құқықтық даму тенденцияларына ілеседі және халықаралық құқық саласында бәсекеге қабілетті мамандар тобын дамыта отырып, халықаралық құқық және халықаралық коммерциялық құқық сияқты курстарды ұсынады. Бұл таланттар халықаралық арбитраж, трансшекаралық дауларды шешу және халықаралық сауда салаларында ел үшін көбірек заңды мүдделер мен дауыстарға ие болды.
Халықаралық құқықтық конференциялар мен жаһандық құқықтық ынтымақтастық жобаларына қатысу арқылы Заң мектебі өзінің халықаралық беделін көтеріп қана қоймай, Қазақстанның халықаралық құқық саласындағы ықпалын күшейтеді. Академияның сарапшылары мен ғалымдары көптеген халықаралық құқықтық форумдарда өз пікірлерін білдіріп, Қазақстанның құқықтық жүйесі мен халықаралық стандарттар арасындағы маңызды көпірге айналды.
Қазақстан Ұлттық Университетінің Заң факультеті құрылған күннен бастап мектептің академиялық дамуына және әлеуметтік ілгерілеуіне зор үлес қосты. Құқық мектебі заң мамандарын тәрбиелеу, құқықтық реформаны алға жылжыту және құқықтық мемлекет тұжырымдамасын кеңінен насихаттау арқылы ұлттық құқықтық жүйені құруда шешуші рөл атқарып қана қоймай, қоғамдық келісім мен дамуға интеллектуалдық қолдау көрсетеді. Болашақта Құқық мектебі өз елінде және шетелде ықпалын кеңейтіп, Қазақстанда, тіпті Орталық Азияда құқықтық мемлекет пен халықаралық-құқықтық ынтымақтастықты құруға көбірек үлес қосады деп күтілуде.
Г.М. Атаханова
Әл-Фараби атындағы ҚазҰУ-нің, Заң факультетінің, қылмыстық құқық және іс жүргізу, криминалистика кафедрасының профессоры
Қадылхан Қажет
Әл-Фараби атындағы ҚазҰУ-нің, Заң факультетінің 2-курс магистранты
